"Mały, żółty bożek na północ od Katmandu", czyli Lennon w tekstach

    8 grudnia 2019. 39 lat temu zamordowano Johna Lennona. Choć nie jest to ważna data dla przeciętnego człowieka, to większość fanów rocka patrząc w kalendarz myśli “Tego dnia coś się stało.. Hmm, ta data, co się wtedy.. Aaa - Lennon”. John to postać dość kontrowersyjna. Z jednej strony człowiek, który w swoich utworach zachęcał do pokoju i miłości - z drugiej porywczy i agresywny małżonek. Z jego biografii można przytoczyć wiele trudnych momentów, ale nie na tym się skupię.

    Na pewno to jeden z najwybitniejszych twórców muzyki, który z Paulem McCartneyem stworzył wybitny duet. W czasach Beatlesów obaj rozwinęli się pod względem poziomu twórczości, a postęp było widać z każdym kolejnym nagraniem.

John na planie Magical Mystery Tour, 1967

    Przy okazji tej rocznicy, słuchając Lennona zacząłem się zastanawiać nad jego tekstami. Nie jest to wielkie odkrycie, ale jego teksty, niektóre stworzone na przełomie lat 60. i 70., są w 2019 roku bardziej aktualne niż - być może - kiedykolwiek wcześniej. Doszedłem do wniosku, że sam mało czasu poświęcam na analizę tego, co pisał. Wybrałem parę tekstów. Głównie moich ulubionych, ale też takich, których wydźwięk jest najmocniejszy. Będzie tu też kawałek historii. Uwaga, nie zabraknie w tym tekście własnych odczuć i interpretacji 😎 I na początek przypomnę - Lennon nie kończy się na Imagine, choć jest to najjaśniejszy przykład nieśmiertelności twórczości Johna. To nie jest ranking - kolejność totalnie przypadkowa.

Imagine [1971]

     Lennon napisał tekst inspirowany fragmentem książki swojej żony Grapefruit. “Imagine the clouds dripping. Dig a hole in your garden to put them in.” Na bazie słów powstały wyliczenia - wyobraź sobie to, tamto. Prostota tekstu i jasność przekazu spowodowały, że dziś mówi się o Imagine jako hymnie pokoju - choć wtedy, w latach 70., odbiór nie był tak jednostronny. Lennon stwierdził: “[Imagine] jest antyreligijna, antynacjonalistyczna, nonkonformistyczna, antykapitalistyczna.. ale dlatego, że jest w lukrowej polewie, jest akceptowana”. Imagine to nie jest pierwszy “polityczny” tekst Johna. Jego wcześniejsze teksty poruszały ważne sprawy społeczne, religijne ale były zbyt mocne (Working Class Hero, God czy Mother) i mówiące zbyt wprost to, co myślał. Dlatego żadne z nich nie odniosły takiego sukcesu jak Imagine. Wszystko dzięki temu lukrowi. 

     Nie skupiając się na lukrze, Imagine zajęło 3. miejsce na Billboard Hot 100 w 1971. Kiedy Lennon zginął, po niemal dziesięciu latach piosenka wróciła na listy przebojów. Była na pierwszym miejscu przez cztery tygodnie. Wróciła trochę jako inny utwór - w kontekście śmierci Johna nabrała całkowicie innego znaczenia. Imagine jest oficjalną piosenką Amnesty International. Mój ulubiony fragment to ostatnie wersy: “Imagine all the people/ Sharing all the world/ You may say that I'm a dreamer/ But I'm not the only one/ I hope someday you'll join us/ And the world will live as one”. Lennon w tym utworze zebrał wszystkie problemy ówczesnego społeczeństwa i zwyczajnie polał je lukrem. W taki sposób utwór od prawie 50 lat dociera do następnych pokoleń, a w dobie kolejnych konfliktów i katastrof zadaje ciągle aktualne pytanie - dokąd zmierza ten świat?

"Imagine there's no heaven
It's easy if you try
No hell below us
Above us only sky

Imagine all the people
Living for today 

Imagine there's no countries
It isn't hard to do
Nothing to kill or die for
And no religion, too
Imagine all the people
Living life in peace

You may say that I'm a dreamer
But I'm not the only one
I hope someday you'll join us
And the world will be as one

Imagine no possessions
I wonder if you can
No need for greed or hunger
A brotherhood of man
Imagine all the people
Sharing all the world

You may say that I'm a dreamer
But I'm not the only one
I hope someday you'll join us
And the world will live as one"

Grow Old With Me [1980]

    Tekst inspirowany utworem Roberta Browninga Rabbi ben Ezra trudno nazwać jako całkowicie napisany przez Lennona. Nie powinienem chyba nawet o nim wspominać, bo pomysł na piosenkę i większość słów, które robią największe wrażenie są stworzone przez tego XIX-wiecznego poetę. Jednak z drugiej strony gdyby nie tekst spopularyzowany przez Lennona, to kto znałby tak piękny, romantyczny utwór. 

    Geneza piosenki jest taka, że Robert Browning i Elisabeth Barrett Browning byli małżeństwem poetów. Yoko Ono stworzyła tekst do piosenki, który był inspirowany twórczością Elisabeth. Tym samym wyzwała Johna, by stworzył coś opartego o twórczość Roberta. Lennon i Ono uważali, że są nowym wcieleniem tego wybitnego, artystycznego małżeństwa. Okolicznością, która dodaje utworowi dodatkowego znaczenia jest fakt, że jest to jedna z ostatnich piosenek nad którą John pracował - było to w listopadzie 1980 roku. Potem znalazła się na pośmiertnym albumie Milk and Honey, a na początku lat 90. została przekazana Paulowi, George’owi i Ringo w celu utworzenia jej beatlesowskiej wersji. Prawdopodobnie George nie wyraził na to zgody, więc utwór pozostaje wciąż jedynie jako część dyskografii Johna. Możliwe też, że Paul zablokował pracę nad utworem, bo uważał piosenkę za "wymagającą zbyt dużej pracy", jako niewystarczająco gotową.

John napisał wiele utworów, ale Grow Old With Me stanowi w rzeczywistości zwieńczenie jego wszystkich miłosnych piosenek. Romantyczna, spokojna ballada nagrana jedynie z pomocą domowego pianina. Esencja Lennona.

"Grow old along with me
The best is yet to be
When our time has come
We will be as one
God bless our love
God bless our love

Grow old along with me
Two branches of one tree
Face the setting sun
When the day is done
God bless our love
God bless our love

Spending our lives together
Man and wife together
World without end
World without end

Grow old along with me
Whatever fate decrees
We will see it through
For our love is true
God bless our love
God bless our love"

Crippled Inside [1971]

    Crippled Inside - przesiąknięta klimatem country z towarzystwem gitary hawajskiej to mój zdecydowany faworyt na Imagine. Tekst, który jest krytyką skrywania swoich realnych emocji pod powłoką dobrych ciuchów, wyglądu czy zachowania. Można w nim doszukiwać się też ataku na Paula, z którym wówczas był skonfliktowany. Przede wszystkim to kawał dobrego rock n rolla z bardzo dosadną obserwacją wobec każdego, kto ma coś “za uszami”. 

Tak jak w przypadku większości tekstów Johna - także bardzo trafna. Mój ulubiony fragment: You can go to church and sing a hymn/ You can judge me by the color of my skin/ You can live a lie until you die/ One thing you can't hide/ Is when you're crippled inside

"You can shine your shoes and wear a suit
You can comb your hair and look quite cute
You can hide your face behind a smile
One thing you can't hide
Is when you're crippled inside

You can wear a mask and paint your face
You can call yourself the human race
You can wear a collar and a tie
One thing you can't hide
Is when you're crippled inside

Well now you know that your
Cat has nine lives
Nine lives to itself
But you only got one
And a dog's life ain't fun
Momma take a look outside

You can go to church and sing a hymn
You can judge me by the color of my skin
You can live a lie until you die
One thing you can't hide
Is when you're crippled inside

You can go to church and sing a hymn
Judge me by the color of my skin
You can live a lie until you die
One thing you can't hide
Is when you're crippled inside
One thing you can't hide
Is when you're crippled inside
One thing you can't hide
Is when you're crippled inside"

Working Class Hero [1970]

    Pod koniec lat 60. teksty Johna były coraz bardziej powiązane z polityką. Zaczęło się od Revolution na płycie Beatlesów, później Give Peace a Chance. Kolejne było Working Class Hero. Ten brzmieniowo dylanowski protest-song mówi o nierównościach społecznych i konfliktach klasowych. Lennon chce stać się człowiekiem, za którym mają pójść tłumy, chce dokonać rewolucji, a jego sposobem dojścia do odbiorców ma być muzyka. Lennon krytykuje wszystkich, którzy mówią ludziom jak żyć i od dziecka wpajają hierarchię, którą mają się kierować. Ostra, brutalna. O tym, co dotyczy każdego.

"As soon as you're born they make you feel small
By giving you no time instead of it all
Till the pain is so big you feel nothing at all

A working class hero is something to be
A working class hero is something to be

They hurt you at home and they hit you at school
They hate you if you're clever and they despise a fool
Till you're so fucking crazy you can't follow their rules
A working class hero is something to be
A working class hero is something to be

When they've tortured and scared you for twenty-odd years
Then they expect you to pick a career
When you can't really function you're so full of fear
A working class hero is something to be
A working class hero is something to be

Keep you doped with religion and sex and TV
And you think you're so clever and classless and free
But you're still fucking peasants as far as I can see
A working class hero is something to be
A working class hero is something to be

There's room at the top they're telling you still
But first you must learn how to smile as you kill
If you want to be like the folks on the hill
A working class hero is something to be
A working class hero is something to be

If you want to be a hero well just follow me
If you want to be a hero well just follow me"

Nobody Told Me [1980]

Gdy pierwszy raz przesłuchałem skupiając się na tekście pomyślałem, że nigdy nie znałem piosenki, której tekst jest tak wiele mówiący o tym jak wygląda nasze społeczeństwo.

To mój ulubiony tekst Lennona.
    Piosenka napisana z lennonowskim humorem zawiera kilka absurdalnych wydarzeń, które dzieją się w już wystarczająco absurdalnym świecie. Granice absurdu zatarły się tak mocno, że nic już nas nie zdziwi. Ten tekst to rzeczywistość, która nas otacza. To jest świat w 1980, 1990, 2000, 2010, 2019. Z pewnością - niestety - i w 2030. Nie ma sensu bym go tu interpretował, bo wystarczy przeczytać, posłuchać. Ten tekst jest tak prosty, a tak prawdziwy i jasny, że szkoda pisać cokolwiek więcej. Polecam też obejrzeć teledysk - typowy John i jego poczucie humoru 😎
Gdybym miał wybrać fragment tekstu - wybieram cały.

"Everybody's talking and no one says a word
Everybody's making love and no one really cares
There's Nazis in the bathroom just below the stairs
Always something happening and nothing going on
There's always something cooking and nothing in the pot
They're starving back in China so finish what you got

Nobody told me there'd be days like these
Nobody told me there'd be days like these
Nobody told me there'd be days like these
Strange days indeed
strange days indeed

Everybody's runnin' and no one makes a move
Everyone's a winner
and no one seems to lose
There's a little yellow idol to the north of Katmandu

Everybody's flying and no one leaves the ground
Everybody's crying and no one makes a sound
There's a place for us in movies you just gotta stay around

Nobody told me there'd be days like these
Nobody told me there'd be days like these
Nobody told me there'd be days like these
Strange days indeed
most peculiar, Mama

Everybody's smoking and no one's getting high
Everybody's flying and never touch the sky
There's UFO's over New York and I ain't too surprised

Nobody told me there'd be days like these
Nobody told me there'd be days like these
Nobody told me there'd be days like these
Strange days indeed
most peculiar, Mama"

You Are Here [1973]

    Druga opcja na temat miłości. Gdy rozmawiam i czytam na temat płyty Mind Games, to zwykle słyszę, że to płyta słaba, że Lennon miał wtedy kryzys twórczy. Że muzyka i teksty to już nie ten Lennon którego znamy z Imagine czy Plastic Ono Band. Ja za to mam tu paru faworytów. Najbliższy i najładniejszy jest chyba ten do You Are Here. Utwór o rozstaniu, rozłące, ale podany w wyjątkowy sposób. Jakby nie zawsze wszystko było stracone. Jeśli chodzi o melodię, budowę itd. nie jest to dzieło na miarę In My Life. Ale nie same perełki składają się na jego geniusz. Esencja Lennona 2.

"From Liverpool to Tokyo
What a way to go
From distant lands one woman one man
Let the four winds blow
Three thousand miles over the ocean
Three thousand light years from the land of the rising sun

Love has opened up my eyes
Love has blown right through
Wherever you are, you are here
Wherever you are, you are here

Three thousand miles over the ocean
Three thousand light years from the land of the surprising sun

Well now east is east and west is west
The twain shall meet
East is west and west is east
Let it be complete

Three thousand miles over the ocean
Three thousand light years from the land of the morning star"


Woman is the Nigger of the World [1972]

    W 1972 na Sometime in New York City Lennon skończył swoją “polityczną” działalność muzyczną. Później próżno szukać u niego tak mocno “umoczonej” w polityce muzyki. Tytuł piosenki jest wzięty od słów wypowiedzianych przez Yoko Ono. Oboje, wraz z Johnem, uważali, że kobiety nie są traktowane na równi z mężczyznami. Jest to najbardziej feministyczna piosenka jaką napisał John. Dosadny tekst, stawiający kobiety w kontraście z mężczyznami był źle zrozumiany przez publiczność. Piosenka była blokowana w stacjach radiowych i telewizyjnych. John zrobił coś, czego bali się inni. W kontrowersyjny sposób określił kobiety, a w tekście oskarżył mężczyzn, że to ich wina, że kobiety są wyzyskiwane przez nawet swoich partnerów. Posłuchajcie i sami oceńcie.

"Woman is the nigger of the world
Yes she is, think about it
Woman is the nigger of the world
Think about it, do something about it
We make her paint her face and dance
If she won't be aslave, we say that she don't love us
If she's real, we say she's trying to be a man
While putting her down we pretend that she is above us

Woman is the nigger of the world, yes she is
If you don't believe me take a look to the one you're with
Woman is the slave to the slaves
Ah yeah, better scream about it

We make her bear and raise our children
And then we leave her flat for being a fat old mother hen
We tell her home is the only place she should be
Then we complain that she's too unworldly to be our friend

We insult her everyday on TV
And wonder why she has no guts or confidence
When she's young we kill her will to be free
While telling her not to be so smart we put her down for being so dumb

Woman is the nigger of the world, yes she is
If you don't believe me take a look to the one you're with
Woman is the slave to the slaves
Yes she is, if you believe me, you better scream about it

We make her paint her face and dance
We make her paint her face and dance
We make her paint her face and dance
We make her paint her face and dance
We make her paint her face and dance
We make her paint her face and dance"

Happy X-Mas (War Is Over) [1970]

    Za trzy tygodnie święta. Od 2 listopada media zalewają nas reklamami i tłustymi Mikołajami z brodami Gandalfa i w czerwonych kostiumach. To wszystko marketing, Świąt już nie ma. To wszystko na pokaz. To rzeczywistość oraz przekaz tego utworu. Kiedy głównym tematem piosenek Binga Crosby’ego czy Sinatry był miły czas spędzony przy kominku, prószący śnieg oraz ogólna sielanka, Lennon i Ono pokazali jak święta stają się fałszywe. Podczas gdy połowa świata wydaje cały majątek na wymyślne prezenty, w innych rejonach świata trwa wojna. A losem ofiar nie przejmuje się nikt. Jedyna taka piosenka świąteczna, która jest protest-songiem. Celine Dion podjęła się jakiś czas temu stworzenia coveru. Pomimo potężnego wokalu w jej wersji zabrakło szczerości, a było za dużo lukru. A wersja Lennona jest szczera jak wszystko to, co robił w swoim życiu.

"So this is Christmas
And what have you done
Another year over
And a new one just begun

And so this is Christmas
I hope you have fun
The near and the dear one
The old and the young

A very Merry Christmas
And a happy new year
Let's hope it's a good one
Without any fear

And so this is Christmas
For weak and for strong
For rich and the poor ones
The world is so wrong

And so happy Christmas
For black and for white
For yellow and red one
Let's stop all the fight

A very Merry Christmas
And a happy new year
Let's hope it's a good one
Without any fear

And so this is Christmas
And what have we done
Another year over
A new one just begun

And so happy Christmas
We hope you have fun
The near and the dear one
The old and the young

A very Merry Christmas
And a happy new year
Let's hope it's a good one
Without any fear

War is over, if you want it
War is over now"

    Mam nadzieję, że przebrnięcie przez parę wybranych przeze mnie utworów było dla Was miłe. I parę minut, które poświęciliście na czytanie. Dzięki. Zachęcam do włączenia którejś z z piosenek, Wasze życie nigdy nie będzie już takie samo. Spoczywaj w pokoju, John.

    Pisząc posiłkowałem się informacjami, które znam z książek, Internetu, ale niestety nie pamiętam już nazw tego wszystkiego. Na bieżąco korzystałem na pewno z www.beatlesbible.com. Do zobaczenia 😎